آخرین واحد درسی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری، واحد پایان نامه است که گذراندن این واحد درسی، جز مهم ترین دغدغدهای دانشجویان می باشد. مشکلاتی از جمله انتخاب موضوع، پیدا کردن مقاله ها و سایت علمی معتبر، مشخص نبودن مسیر تحقیق، گستردگی علم روش تحقیق و … موجب سردرگمی دانشجویان و به تاخیر افتادن پروسه نگارش پایان نامه شده است.
در راستای همین موضوع، تیم آکادمی احمد زاده تصمیم دارد، با فعال کردن بخش مشاوره، به دانشجویان در این مسیر کمک کند.
حوزه های فعالیت آکادمی در مشاوره پایان نامه
- مدیریت چابک
- مدیریت پروژه
- تحلیل کسب و کار
- مدیریت ریسک
- مدل کسب و کار
نگارش پایان نامه پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری خوب چه مزایایی دارد؟
زمانی که پایان نامه با کیفیت خوبی نگارش شود، مسلما دانشجو نمره بالاتری کسب کرده و همچنین می تواند مقاله ای با اعتبار علمی بالاتر از پایان نامه استخراج کند که در نهایت موجب افزایش اعتبار علمی دانشجو شده است. وی، می تواند از این موقعیت برای پذیرش راحتتر در مقطع بعدی در دانشگاه های معتبر جهان استفاده کند.
از سویی دیگر، پایان نامه با موضوع بروز و معتبر، می تواند نقطه شروعی برای یک طرح در سازمان، موسسه و یا شرکت باشد که تاثیر مستقیمی در رزومه کاری دانشجو خواهد داشت.
ویژگی یک پایان نامه پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری خوب
- عنوان و چکیده شفاف، دقیق و بدون ابهام باشد.
- ساختاربندی و سازماندهی مناسب
- همبستگی مطالب و یکپارچگی محتوا
- جمله بندی درست و بدون ایرادات فنی و نگارشی
- ارجاع دهی صحیح منابع به صورت یکی از استاندارد های معتبر
مراحل انجام پایان نامه پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری به شرح زیر است:
1. انتخاب موضوع:
انتخاب موضوع اولین قدم و شاید جز مهمترین قدم های نگارش پایان نامه باشد چرا که اساس و پایه تمامی مراحل بعدی است. در این قدم باید مواردی را برای انتخاب موضوع در نظر بگیرم از جمله:
- به موضوع انتخابی علاقه داشته باشیم، چرا که مراحل انجام پایان نامه پروسه طولانی دارد، و علاقه مندی به موضوع منجر به این شده که انگیزه خود را در حین مسیر از دست ندهیم.
- نسبت به موضوع تسلط داشته باشیم، چرا که بدون داشتن اطلاعات اولیه، باید زمان طولانی را برای به دست آوردن اطلاعات پایه ای بگذرانیم.
- استاد راهنما نیز به موضوع تسلط داشته باشد، هرچقدر موضوع جالب و جدید باشد اگر استاد راهنما به روی موضوع تسلط نداشته باشد، باعث میشه که کار بدرستی پیش نرود و نتوانیم از راهنمایی استاد در جریان کار استفاده کنیم.
- موضوع باید جدید باشد. یعنی لازم هست که ادبیات گذشته رو بررسی کنیم تا مطمئن شویم در مورد موضوعی که می خواهیم کار کنیم، قبل کار نشده است.
- موضوع خلاقانه نوشته شود: چرا که خواننده را برای مطالعه جذب کند.
- موضوع باید ارزشمند و هدفمند باشه: برای انجام پایان نامه وقت زیادی صرف می شود، پس بهتر است که موضوع انتخابی ما دارای هدفی ارزشمند باشد.
محدودیت اطلاعاتی نداشته باشیم: در زمان انتخاب عنوان باید به این نکته توجه کرد که آیا اطلاعات و دیتا در مورد موضوع وجود دارد و آیا دسترسی به آن اطلاعات امکان پذیر می باشد؟ - محدودیت زمانی نداشته باشیم: بعضی از عنوان ها با وجود خلاقیت و جذابیت، لازم به زمان طولانی برای انجام شدن دارند که ممکنه است از بازه زمانی ما بیشتر شود. در چنین مواردی یا باید موضوع را به بخش کوچکتری تقسیم کنیم و یا عوض کنیم.
2. نگارش پروپوزال
لغت پروپوزال(Proposal) به معنای “پیشنهاد” است و به سندی می گویند که برای نمایش یک طرح کلی پژوهش ارائه می شود. معادل فارسی آن را “پیشنهاده پژوهش” گویند.
متن پروپوزال با توجه به اینکه کلیت راهکار را در بر می گیرد باید به شکلی باشد که نظر داواران را به خود جلب کند و تایید برای انجام پروپوزال را بگیرد.
هر موسسه و دانشگاهی، طبق استاندارد مورد تایید خود، فرمی را ارائه می دهد که دانشجو می بایست طبق همان چارچوب، پروزال خود را ارائه دهد. اما بدنه اصلی هر پروپوزالی دارای چند آیتم اصلی می باشد که در ادامه توضیح می دهیم.
- ذکرعنوان پروپوزال: عنوان باید به صورت جذاب و خلاقانه نوشته شود تا نظر داور را به خود جلب کند. بهتر است به چند نکته برای انتخاب عنوان دقت کنید از جمله: عنوان بسیار طولانی یا کوتاه نباشد، از اصطلاحات و لغات انگلیسی که در فارسی معادل آن وجود دارد استفاده نشود، بدون ابهام و به صورت کامل نوشته شود.
- بیان مسئله و اهمیت و ضرورت تحقیق: باید ذکر شود که مسئله و مشکل مورد نظر چه بوده و چرا ضرورت دارد که این مسئله حل شود و در پی حل شدن این مسئله، چه منافعی را بدست خواهیم آورد یا در صورت عدم انجام آن دچار چه خسران و ضرر هایی می شویم.
- پیشینه تحقیق و یافتن شکاف تحقیقاتی: لازم است که تحقیقات گذشته را مورد بررسی قرار دهیم و با ذکر منبع، به نتایجی که تا کنون در رابطه با موضوع صورت گرفته است اشاره کرد. در این بخش علاوه بر کشف شکاف تحقیقاتی، از سرقت ادبی نیز جلوگیری می شود.
- اهداف انجام تحقیق: در این بخش از پروپوزال، اهداف کلی تحقیق که در پایان نامه به آن اشاره می گردد، ذکر می شود و علاوه بر آن لازم است تا اهداف فرعی که برای پاسخ گویی و رسیدن به هدف کلی نیز مورد بررسی قرار می گیرد، ذکر شود.
- سوالات و فرضیه های تحقیق: مهم ترین بخش پروپوزال، سوالات و فرضیه ها هستند چرا که مسیر پایان نامه براساس سوالات و فرضیه ها پیش می رود. عدم دقت در طراحی سوال، دانشجو را از مسیر اصلی منحرف کرده و به احتمال زیاد به نتیجه صحیح موضوع نمی رسیم.
- روش تحقیق: مسیر انجام تحقیق را نشان میدهد، نحوه ی جمع آوری داده، تحلیل داده و روایی و پایایی داده ها در این قسمت مشخص می شود. نقش استاد راهنما در این بخش، پررنگ تر از بخش های دیگر است.
3. نگارش پایان نامه
هدف اصلی از تهیه این راهنما، دستیابی به الگوی جامع و استانداردنمودن چارچوب تدوین پایان نامه های دانشجویان دوره تحصیالت تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) تخصصی می باشد. رعایت نکات گفته شده در این راهنمایی به منظور افزایش اعتبار و کیفیت پایان نامه می باشد.
فصل اول
معمولا در پروژه های علمی به فصل اول، مقدمه یا کلیات تحقیق گفته می شود که خود قسمت های متنوعی دارد و معمولا شکل گسترش یافته پروپوزال است. این فصل باید خواننده را مجذوب کرده و تحقیق را آشکار کند. از آنجایی که پایان نامه با این فصل آغاز می شود، فصل اول پایان نامه نقش کلیدی در هدایت خواننده به سمت متن اصلی و گزارش تحقیق و پژوهش انجام گرفته دارد. بنابراین بد نیست که با ساختار و نحوه نگارش آن بیشتر آشنا شوید.
فصل اول پایان نامه با مقدمه آغاز می شود. برای نوشتن مقدمه باید بدانید باقی قسمت های پژوهش در مورد چه موضوعاتی هستند. پس بهتر است ابتدا بخش های دیگر پایان نامه را تکمیل کنید و پس از آن به نگارش بخش ها و زیرشاخه های مقدمه بپردازید.
در فصل اول پایان نامه، موضوع مورد مطالعه تعریف شده و دلایل انتخاب آن مشخص می شود. به طور کلی در این فصل اهداف کلی و جزیی و تعیین قلمرو مکانی و زمانی تحقیق را شرح می دهند. در واقع فصل اول یا مقدمه پایان نامه، شمای کلی فصول پایان نامه را نشان می دهد.
جمله ی اول مقدمه بسیار مهم است، این جمله می تواند خواننده را برای خواندن ادامه پایان نامه متقاعد کند. پاراگراف های بعدی باید به موضوعاتی از جمله تحقیقات پیشین در زمینه موضوع پژوهش، افرادی که ایده اولیه این موضوع را مطرح کردند و همچنین جدیدترین مطالعاتی که در این زمینه انجام گرفته بپردازد. در نهایت باید توضیح داده شود که چرا مطالعات بیشتری در این زمینه لازم است.
در مقدمه باید به سوالات زیر پاسخ دهید:
- این مطالعه بر روی چه کسانی انجام شده؟
- چه متغیر ها یا عواملی مورد مطالعه قرار گرفته اند؟
- روش انجام پروژه را بیان کنید؟
- منابع مورد مطالعه و یا مکان مورد مطالعه کدامند؟
- زمان صرف شده برای این پایان نامه را بیان کنید؟
خلاصه ای از مطالب فصل اول به شرح زیر است:
- زمان گذشته: مقدمه و پیشینه موضوع پژوهش که به بیان و بررسی ضرورت تحقیق می پردازد.
- زمان حال: آنچه درباره موضوع شناخته شده است که به بیان دانسته ها و باورهای موجود درباره موضوع می پردازد.
- زمان حال: ناشناخته های موضوع، پاسخ به سوال چه چیزهایی را هنوز درباره این موضوع نمی دانیم خواهد بود.
- زمان گذشته: یافته های پژوهش های مرتبط، به تحقیقات قبلی و نتایجی که از این تحقیقات گرفته شده می پردازد.
- زمان حال: اهمیت موضوع، چرا این موضوع انتخاب شده و انجام این پژوهش چه منافعی خواهد داشت؟
- زمان گذشته: پرسش تحقیق، در این قسمت نیز به بیان مساله و روش تحقیق پرداخته می شود.
به نکته خیلی توجه کنید که مجموع حجم فصل اول پایان نامه و فصل دوم آن در پایان نامه های PhD نباید بیش از 30 درصد حجم متن اصلی پایان نامه و در سایر مقاطع بیش از 25 درصد باشد. همچنین مجموع این دو فصل هم نباید کمتر از 20 درصد متن اصلی پایان نامه باشد.
فصل دوم
در فصل بعدی پایان نامه اطلاعاتی باید ارائه شود که خواننده را متقاعد کند نتایج بدست آمده در این پژوهش درست است و شما درست عمل کرده اید. علاوه بر آن پیشرفت اطلاعات و دانش پژوهشگر در یک رشته تحقیقاتی است. بنابراین باید سابقه موضوع به خوبی بررسی شود و متنی که ارائه می شود فواید زیر را داشته باشد:
- افزوده شدن اطلاعات محقق در رابطه با مطالعه و تحقیقاتش
- آشنایی محقق با انواع مختلف روش هایی که در آن تحقیق به کار می رود
- محقق می تواند آسان ترین روش تحقیق برای مساله مورد مطالعه اش را انتخاب کند.
- قرار گرفتن تجربیات دیگران در اختیار محقق
- آشکار شدن نقاط ضعف و نقص اطلاعات در رابطه با موضوع تحقیق
- عدم انجام دوباره کاری
فصل سوم
این بخش از پایان نامه را می توان مهم ترین بخش آن از نظر علمی دانست زیرا در این بخش باید متغیر اصلی را مشخص کنید و خصوصیات آن را در حالات مختلف اندازه گیری کنید. هر پژوهشی ممکن است محدودیت هایی داشته باشد که باید به آن ها نیز به شکلی دقیق و واضح اشاره شود. این متغیر می تواند تغییر کند یا تغییر ایجاد کند. در یک تحقیق این تغییرات اهمیت بسیاری پیدا می کنند و باید تغیرات تشریح شوند چرا که متغیرها با اهداف تحقیق ارتباط خواهند داشت. لازم است مشخص شود چرا و چگونه متغیر فعلی، می تواند بر نمونه ی تحقیق یا نتایج یافته ها تاثیر بگذارد.
فصل چهارم
فصل چهارم قلب تپنده پایان نامه است. این فصل اهمیت بالایی دارد زیرا در این بخش، نتایج حاصل از حل معادلات، شبیه سازی یا انجام آزمایشات بیان می شود و به طور کلی میتوان نتایج حاصل از تدوین پایان نامه را در این قسمت بدست آورد. در این فصل فقط به ارائه داده ها می پردازیم و تفسیر نمی کنیم. ارائه داده ها می تواند به شکل نموداری، جدول، آمار و شکل باشد که باید بازه تغییر و تفسیر اطلاعات را مشخص کنید. نتایج رد کننده فرضیات تحقیق و پژوهش را نیز مانند نتایج تاییدکننده فرضیات آن بیان کنید. کمی وارد جزئیات شود. نکته بسیار مهم این است که نتایج کلیدی باید در جملات واضح و روان در ابتدای پاراگراف بیان شود.
فصل پنجم
در بخش آخر باید به نتایج نهایی ، تفسیر و بررسی آن ها پرداخت و باید پیشنهاداتی ارائه شود. هدف از نگارش این فصل بازگشت به بیان مساله و هدف اصلی تحقیق است. در فصل پنجم مطالب باید طوری بیان شود که کسانی که وقت خواندن تمام مطالب گزارش را ندارند مفهوم اصلی و کلیدی پایان نامه را درک کنند. پس در این فصل مطالب مهم فصول گذشته نیست بیان می شود و باید از دید خواننده فکر کنید. در فصل چهارم نتایج ارائه شده اند و در این فصل باید مفهوم و معنی این نتایج بیان شود. در پایان این بحث می توانید توصیه ها و پیشنهادات خود را بیان کنید. همچنین می تواند بیان کنید که افراد به تحقیق ها بیشتر در این موضوع بپردازند.
منابع و مراجع
پس از اتمام فصول پایان نامه باید به منابع و مراجع اشاره شود. سعی کنید هر منبعی که از آن برای تهیه پایان نامه استفاده کرده اید را در این بخش جای دهید، از آوردن منابع در متن به صورت زیرنویس خودداری کنید.
سبک های مختلفی وجود دارد که اطلاعات را به صورت متفاوتی قالب بندی می کنند. در هر برگه، توضیحاتی در مورد هر سبک استناد ارائه شده.
راهنمای رفرنس دهی
citation و citation style چیست؟
citation راهی برای دادن اعتبار به افراد برای کارهای خلاقانه و فکری آنهاست که برای حمایت از تحقیقات خود از آنها استفاده کرده اید. همچنین می توان از آن برای یافتن منابع خاص و مبارزه با سرقت ادبی استفاده کرد. به طور معمول، یک نقل قول می تواند شامل نام نویسنده، تاریخ، محل شرکت ناشر، عنوان مجله یا DOI باشد.
citation style، اطلاعات لازم برای یک استناد و نحوه ترتیب دادن اطلاعات، و همچنین علائم نگارشی و سایر قالب‌بندی‌ها را دیکته می کند.
چگونه citation style را انتخاب کنم؟
روش های مختلفی برای استناد به منابع حاصل از تحقیق شما وجود دارد. سبک استناد گاهی به رشته تحصیلی مربوطه بستگی دارد. مثلا:
- APA (انجمن روانشناسی آمریکا) توسط آموزش، روانشناسی و علوم استفاده می شود.
- سبک MLA (انجمن زبان های مدرن) توسط علوم انسانی استفاده می شود.
- سبک شیکاگو/تورابین عموماً توسط تجارت، تاریخ و هنرهای زیبا استفاده می شود.
- باید با استاد خود مشورت کنید تا مشخص کنید در دوره خود کدام لازم است.